Na czym polega proces zerowania gniazdka elektrycznego i co to w ogóle jest? Wiele osób mieszka dziś w domach projektowanych wg zasad tzw. starego budownictwa i to właśnie w nich może pojawić się problem gniazdek stanowiących potencjalne ryzyko dla bezpieczeństwa, zdrowia i życia. Na szczęście niestosowane już dziś, dwuprzewodowe instalacje elektryczne można wyzerować i spać dzięki temu spokojnie. Jak to zrobić?
Co to jest zerowanie gniazdka? Po co jest zero w gniazdku?
Najprostszą odpowiedzią na to, co to jest zerowanie gniazdka (czyli inaczej zamknięcie pętli), jest zrozumienie jego zadania: proces ten pozwala na podłączenie tzw. części przewodzących, z którymi np. kontakt mogłoby mieć dziecko lub osoba dorosła ze specjalnym przewodem ochronnym (PE) lub ochronno-neutralnych (PEN). Działanie to umożliwia w sytuacji awaryjnej samoczynne odłączenie zasilania w gniazdku, dzięki czemu nikt nie będzie narażony na bezpośrednie niebezpieczeństwo. O takie awaryjnej sytuacji mówi się np. w momencie awarii całej instalacji elektrycznej albo jej uszkodzenia.
Możliwość zerowania gniazdka stworzono po to, by ochronić człowieka przed groźnymi sytuacjami wynikającymi z elektrycznych przepięć czy awarii. W przypadku zwarcia wyzerowane gniazdko odłączy się i nie będzie stanowiło zagrożenia.
Zerowanie w polskich przepisach
Zgodnie z przepisami nie można wykonywać zerowania gniazdek w każdej sytuacji. Proces ten wykonuje się wyłącznie na tych instalacjach elektrycznych, których napięcie w układzie sieciowym TN nie jest większe niż 500 V. Dotyczy to wprost bardzo starych mieszkań, w których historia elektryfikacji sięga mniej więcej czasu sprzed i z okresu PRL-u i związanych z nimi, innych zasad zabezpieczania gniazdek.
- Już ponad trzydzieści lat temu, dokładnie w 1996 roku zerowanie gniazdek zostało zakazane
- W lipcu 2015 pojawiło się w tej sprawie dodatkowe obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju, które jasno mówi, że w instalacjach elektrycznych trzeba stosować oddzielny przewód ochronny i neutralny, a więc tym samym nie można zerować gniazdek. Dotyczy to zarówno obwodów odbiorczych, jak i rozdzielczych
Co ważne: wciąż wielu elektryków domowymi sposobami stosuje zerowanie, ale absolutnie nie jest to już dobra metoda na to, jak w nowoczesnym budownictwie zmieniły się od dawnych lat zasady tworzenia instalacji elektrycznych, montowania gniazdek itd. Współczesne gniazdka są wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia, a wręcz zerowanie ich może prowadzić do tragedii.
Jak wykonać samodzielnie zerowanie gniazdka?
Nawet jeśli mieszka się w starym budownictwie i ze względów ryzyka przy posiadaniu starej instalacji chciałoby się przeprowadzić zerowanie gniazdek – lepiej tego nie robić samodzielnie. Oczywiście, jest mnóstwo osób, które z racji stosunkowej prostoty tej czynności, próbują się tego podjąć, ale pamiętać należy, że nieumiejętny proces zerowania lub zupełny brak takiej konieczności w danym miejscu, może wyrządzić więcej szkód niż pożytku.
- Zerowanie wykonuje się wyłącznie przy bezwzględnym wyłączeniu prądu w całym mieszkaniu (koniecznie należy sprawdzić napięcie próbnikiem lub miernikiem zasilania).
- Odkręcamy gniazdko, znajdując w nim niebieski i brązowy przewód. Niebieski jest neutralny, brązowy (czasem czarny lub szary) to przewód fazowy.
- Zerowanie możliwe jest do wykonania tylko przy wymianie całego osprzętu i to tylko wtedy, jeśli wcześniej również było ono w danym miejscu robione. Przy wymianie obwodu dzieli się przewód PEN na możliwie jak najwcześniejszym etapie
- Przewód fazowy – lewa strona kostki gniazdka elektrycznego, niebieski – przymocowany do bolca. Dalej wykonuje się mostkowanie do zacisku neutralnego z bolca.
- Zawsze prowadzi się osobny przewód N i osobny PE, a jeśli przewód tzn. jego początkowy fragment jest umieszczony w łączeniowej puszce, to nie wyjmuje się jej na zewnątrz, tylko dzieli w środku
- Szczególnie zalecane jest wykonanie uziemienia punktu podziału, co może w razie awarii zminimalizować straty.
- Styk ochronny lub sam przewód PE musi być w instalacji zapewniony każdorazowo, bez względu na grubość przewodu PEN
Ze względu na to, że proces zerowania przeprowadza się na instalacji od której zależy bezpieczeństwo domowników, jeśli już mamy podstawy do jego wykonania – zróbmy to wyłącznie rękoma specjalisty. Elektryk da nam pewność dobrze wykonanego zerowania i upewni, co do bezpieczeństwa.
Czym różni się uziemienie od zerowania?
Wiele osób pyta, czym różni się uziemienie od zerowania? Przede wszystkim faktem jest, że obie te czynności stanowią metody ochrony przeciwpożarowej w razie zwarcia instalacji. Niemniej, nie są one sobie równe!
- Zerowanie – to bardziej archaiczny sposób ochrony przeciwpożarowej
- Uziemienie – jest o wiele bezpieczniejsze i bardziej nowoczesne, dlatego dziś zaleca się właśnie tworzenie uziemienia, a nie zerowanie gniazdek.
- Zerowanie to podłączenie elementów przewodzących z przewodem ochronnym lub ochronno-neutralnym prowadzące do odłączenia zasilania w sytuacji awaryjnej
- Uziemienie jest przewodem zrobionym z przewodnika i łączącym z ziemią tzw. obiekt naelektryzowanych. Dzięki temu obiekt oddaje lub przyjmuje część ładunków, co sprawia, że staje się obojętny elektrycznie. Celem uziemienia jest ochrona m.in. urządzeń zasilanych prądem.