Sarna europejska (Capreolus capreolus) to niewielki, spotykany na całym obszarze Europy i Azji gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Dorosłe sarny osiągają masę ciała od 20 do 35 kg, a ich wysokość w kłębie wynosi zwykle od 50 do 70 cm. Co warto o tym gatunku wiedzieć i co go wyróżnia?
Sarna europejska – opis gatunku
Sarny europejskie mają krępe ciało, długie i smukłe nogi oraz krótkie ogony. U samców występują tzw. rogi, które osiągają długość około 20 cm i są zazwyczaj prostsze i mniej rozwinięte niż u jeleni. Są zazwyczaj brązowe z białym podbrzuszem i białą plamką w okolicach pośladków. Dorosłe sarny osiągają długość ciała około 1,1-1,4 m, wysokość w kłębie wynosi zwykle od 50 do 70 cm, a masa ciała od 20 do 35 kg.
Standardowo występują w lasach, parkach, na łąkach i polach uprawnych. Żywią się przede wszystkim roślinami, w tym trawami, ziołami i młodymi pędami drzew. Są zwierzętami terytorialnymi i samotnikami, chociaż mogą czasami tworzyć małe grupy. Rozmnażają się raz w roku, a młode (zwane sarniątkami) rodzą się w maju lub czerwcu. Sarny europejskie są popularnym zwierzęciem łownym, a ich mięso jest cenione ze względu na smak i wartości odżywcze. Sarny są również ważnym elementem ekosystemów leśnych i wpływają na zróżnicowanie biologiczne, a ich pojawienie się w parkach i ogrodach cieszy wielu miłośników przyrody.
Sarna europejska – tryb życia i zachowanie
Sarna europejska to zwierzę terytorialne i samotnicze. Dorosłe samce zajmują terytoria o powierzchni od 20 do 50 hektarów, podczas gdy samice i młode zwierzęta zajmują mniejsze terytoria o powierzchni do 10 hektarów. Sarny oznaczają swoje terytoria za pomocą gruczołów zapachowych, a także poprzez drapanie ziemi i rozcieranie porożem kory drzew. Są aktywne głównie w ciągu dnia, ale mogą także być aktywne w nocy. Są zwierzętami roślinożernymi i żywią się przede wszystkim trawami, ziołami i młodymi pędami drzew. W okresie letnim ich dieta uzupełniana jest owocami, jagodami i grzybami.
Warto wiedzieć, że sarny europejskie są ostrożne i zwinne, co pomaga im uniknąć zagrożenia ze strony drapieżników, takich jak wilki i lisy. Są w stanie biegać z prędkością do 70 km/h, a także skakać na odległość do 2 metrów i wysokość do 1,5 metra.
Podczas okresu godowego samce walczą o terytoria i partnerki, korzystając z poroży jako broni. Po zapłodnieniu, ciąża trwa około 9 miesięcy, a młode rodzą się w maju lub czerwcu. Sarniątka zazwyczaj pozostają z matką przez pierwsze kilka miesięcy życia, a następnie wyruszają na swoje terytoria.
Sarna europejska – rozmnażanie i rozród
Sarny tego gatunku osiągają dojrzałość płciową w wieku około 18 miesięcy. Okres godowy trwa od października do grudnia. Podczas tego czasu samce walczą ze sobą o terytoria i partnerki, korzystając z poroży jako broni. Walki te mogą być bardzo intensywne i niejednokrotnie kończą się poważnymi ranami.
Samica jest w stanie złożyć jaja tylko przez około 24 godziny, a męskie plemniki mogą przeżyć w organizmie samicy tylko przez kilka godzin. Dlatego też, samiec i samica muszą znaleźć się blisko siebie, aby doszło do zapłodnienia.
Po zapłodnieniu, ciąża trwa około 9 miesięcy, a młode rodzą się w maju lub czerwcu. W jednym miocie zazwyczaj rodzi się jedno, bardzo rzadko dwa młode. Sarniątka urodzone są wśród wysokich traw i są bardzo dobrze ukryte przed drapieżnikami. Matka zazwyczaj opuszcza swoje młode, pozostawiając je w bezpiecznym miejscu, a następnie wraca do nich, by nakarmić.
Młode sarny zazwyczaj pozostają z matką przez pierwsze kilka miesięcy życia, po czym opuszczają rodzinę i wyruszają na swoje terytoria. Sarny osiągają dojrzałość płciową w wieku 1-2 lat, w zależności od płci i warunków środowiskowych.
Sarna europejska – pożywienie
Sarny europejskie są roślinożercami i odżywiają się różnymi gatunkami roślin, w zależności od sezonu i dostępności pożywienia. Wiosną i latem preferują młode, soczyste rośliny takie jak młode listki drzew, trawy, zioła i kwiaty. Jesienią i zimą ich dieta składa się głównie z kory, pędów drzew, liści iglastych, jagód, orzechów i grzybów.
Ich dieta skład się głównie z:
- pędów drzew i krzewów (np. świerka, jodły, brzozy, wierzby, leszczyny, jarzębiny)
- liści, traw i ziół (np. pokrzywy, mlecze, wierzby, leszczyny, maliny)
- owoców (np. jarzębiny, dzikie róże, jagody, żołędzie)
- korzeni i bulw (np. młode marchewki, brzozy, koniczyny)
Są zwierzętami przystosowanymi do żywienia się różnymi gatunkami roślin, dzięki czemu są w stanie przetrwać w różnych środowiskach. Potrafią korzystać z różnych źródeł pożywienia i łatwo przystosowują swoją dietę do zmieniających się warunków środowiskowych, co pozwala im na przetrwanie w trudnych warunkach.
Gdzie występuje sarna europejska?
Sarna ta jest szeroko rozprzestrzeniona w Europie i Azji, występując na obszarze od Hiszpanii i Półwyspu Apenińskiego na południu, aż po północne regiony Skandynawii i Syberii na wschodzie. W Polsce europejska sarna jest jednym z najpospolitszych gatunków ssaków i występuje na całym obszarze kraju, zarówno w lasach, jak i na terenach otwartych, w tym w parkach, ogrodach i terenach rolniczych. Sarny europejskie preferują tereny o zróżnicowanej rzeźbie terenu, z dużą ilością zarośli i drzew oraz z dostępem do źródeł wody.
Jak wygląda polowanie na sarny europejskie?
Polowanie na sarny europejskie jest popularnym zajęciem wśród myśliwych i odbywa się zazwyczaj na terenach łowieckich, na których obecne są populacje saren. W Polsce polowanie na sarny regulowane jest przepisami prawa łowieckiego, które określają zasady polowania, wymagania wobec myśliwych oraz okresy, w których polowanie jest dozwolone.
Podczas polowania na sarny myśliwi często korzystają z przynęt, takich jak dźwięki lub zapachy, aby przyciągnąć zwierzęta do siebie.
- Dźwiękowy sygnał – myśliwi używają narzędzi takich jak sygnałówki, aby naśladować dźwięki wydawane przez samce saren podczas okresu godowego. Takie dźwięki przyciągają samice, co ułatwia polowanie.
- Zapachowe przynęty – naśladują zapachy wydzielane przez sarny w okresie godowym. Zapachy te są aplikowane na gałęzie lub tampony, które umieszczane są na drzewach lub na ziemi w celu przyciągnięcia zwierząt.
- Sztuczne sarny – niektórzy myśliwi używają sztucznych saren lub ich części (np. głów lub rogów), aby przyciągnąć zwierzęta. Sztuczne sarny są umieszczane w pobliżu punktów obserwacyjnych, a ich ruchy są kontrolowane przez myśliwych za pomocą linki lub sznurka.
Zwykle polowanie odbywa się rano lub wieczorem, gdy zwierzęta są najbardziej aktywne. Polowanie na sarny może odbywać się z różnymi rodzajami broni, w tym ze strzelbą, łukiem lub kuszą. Ważne jest jednak, aby polowanie odbywało się zgodnie z zasadami etycznymi i zasadami bezpieczeństwa, aby uniknąć przypadkowego zranienia zwierząt lub innych osób.
Sarna europejska – ochrona gatunkowa
Europejska sarna jest objęta ochroną gatunkową w wielu krajach, w tym w Polsce. W Polsce gatunek ten jest chroniony przez cały rok, a polowanie na niego jest możliwe tylko podczas specjalnie wyznaczonych okresów łowieckich. Okresy te są określane przez Ministerstwo Środowiska w porozumieniu z organizacjami zajmującymi się ochroną przyrody i łowiectwem.
Ponadto, ochrona sarny europejskiej jest regulowana przez różne międzynarodowe konwencje i porozumienia, takie jak Konwencja o ochronie dzikiej flory i fauny oraz siedlisk naturalnych Europy (tzw. Konwencja berneńska) oraz Dyrektywa Ptasia.
W ramach ochrony sarny europejskiej podejmuje się wiele działań, takich jak ochrona naturalnych siedlisk, ustanawianie obszarów chronionych i rezerwatów przyrody, prowadzenie badań naukowych oraz edukacja społeczeństwa na temat ochrony przyrody.
Sarna to nie jeleń
Sarna i jeleń to dwa różne gatunki kopytnych z rodziny jeleniowatych, choć czasem można je pomylić ze sobą, zwłaszcza na pierwszy rzut oka.
Oto kilka cech, które pomogą odróżnić sarnę od jelenia:
- Wielkość i masa ciała: Sarna jest zdecydowanie mniejsza od jelenia. Samce sarny (tzw. łanie) ważą zwykle od 20 do 35 kg, podczas gdy samce jelenia (tzw. jelenie) mogą ważyć nawet ponad 200 kg.
- Wygląd poroża: Samce jelenia mają zazwyczaj większe, bardziej okazałe poroże niż samce sarny. Poroże jelenia zazwyczaj ma też więcej odgałęzień.
- Kolor futra: Sarna ma szarobrązowe futro z białą plamką na tylnym biodrze, podczas gdy futro jelenia jest zazwyczaj ciemniejsze, czerwonobrązowe.
- Zachowanie: Sarny są zazwyczaj bardziej płochliwe i ostrożne niż jelenie. Zwykle unikają kontaktu z ludźmi i ukrywają się w lesie.
- Oprócz tego sarny mają dłuższe uszy w porównaniu do jelenia oraz mniejsze oczy. Ich sylwetka jest też bardziej smukła i zgrabna.
Podsumowując, sarna i jeleń są różnymi gatunkami kopytnych, choć czasem można je pomylić ze sobą. Aby odróżnić sarnę od jelenia, należy zwrócić uwagę na wielkość i masę ciała, wygląd poroża, kolor futra oraz zachowanie zwierzęcia.