Wawrzynek wilczełyko – uprawa, odmiany, sadzonki

Wawrzynek wilczełyko jest rośliną ozdobną, która ze względu na swoje piękne kwiaty i czerwone owoce jest uprawiana w wielu krajach na całym świecie. Roślina ta jest popularna w ogrodach ze względu na swoją dekoracyjność oraz niewielkie wymagania dotyczące pielęgnacji. Co warto o niej wiedzieć, jakie ma odmiany i jak ją uprawiać?

Wawrzynek wilczełyko – charakterystyka

Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) to gatunek rośliny należącej do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae). Charakteryzuje się ona następującymi cechami:

  • Wysokość: osiąga zwykle od 50 do 100 cm.
  • Liście: skrętoległe, lancetowate, o długości około 6-10 cm.
  • Kwiaty: pojedyncze, wyrastają z pąków na pędach, różowe lub jasnopurpurowe, pachnące.
  • Owoc: czerwona jagoda o średnicy około 7-10 mm, zawierająca jedno nasiono.

Roślina ta występuje głównie w Europie, w lasach liściastych i mieszanych oraz na terenach górskich, zwłaszcza na obszarach o wilgotnym podłożu. Wawrzynek wilczełyko jest rośliną trującą – jej owoce i liście zawierają substancje, które mogą powodować podrażnienia skóry i błon śluzowych, a także zaburzenia trawienne i neurologiczne w przypadku spożycia większych ilości. Mimo to, roślina ta jest czasem uprawiana jako ozdobna, ze względu na piękne kwiaty i czerwone owoce.

Wawrzynek wilczełyko jest rośliną łatwą w uprawie i nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Jednak, ze względu na swoją toksyczność, powinien być uprawiany z dala od miejsc, gdzie przebywają dzieci i zwierzęta.

Co ważne, jest rośliną bardzo atrakcyjną dla owadów zapylających, takich jak pszczoły i motyle, co czyni go również wartościowym dla ekosystemu ogrodowego. W ogrodach naturalistycznych, roślina ta może przyczynić się do powstania naturalnego środowiska dla wielu gatunków owadów i ptaków.

Wawrzynek wilczełyko w Polsce pod ochroną

Tak, wawrzynek jest objęty ochroną w Polsce na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2019 r. poz. 1141). Zgodnie z tym aktem prawnym roślina ta znajduje się na liście gatunków roślin objętych ochroną częściową.

Ochrona ta wynika z faktu, że wawrzynek wilczełyko jest rośliną rzadką i w Polsce występuje tylko w niektórych rejonach kraju. Roślina ta jest zagrożona głównie przez niszczenie jej naturalnego siedliska i nielegalne zbieranie z niego. W związku z tym, wawrzynek wilczełyko jest chroniony przed niszczeniem, uszkodzeniem, przesadzaniem, a także przed nielegalnym pozyskiwaniem z dziko występujących populacji. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, zabrania się również wprowadzania wawrzynka wilczełyko do obrotu, a także ich sprzedaży, kupowania, posiadania oraz pozyskiwania w inny sposób bez odpowiedniego zezwolenia organów ochrony przyrody.

Wawrzynek – zwiastun wiosny

Daphne mezereum jest jednym z pierwszych gatunków roślin, które zakwita na wiosnę, co czyni go zwiastunem nadejścia nowego sezonu wegetacyjnego. Roślina ta kwitnie zwykle w lutym lub na początku marca, jeszcze przed rozpoczęciem wiosny według kalendarza astronomicznego.

Piękne kwiaty wawrzynka wilczełyko mają intensywnie różową lub fioletową barwę i wyrastają bezpośrednio z gałęzi, zanim pojawią się liście. Są to kwiaty jednopłciowe, co oznacza, że występują na jednej roślinie zarówno kwiaty żeńskie, jak i męskie. Zapylane są przez owady, takie jak pszczoły i muchówki.

Wawrzynek wilczełyko nie tylko przyciąga uwagę swoimi pięknymi kwiatami, ale również posiada charakterystyczny, intensywny zapach, który przyciąga owady zapylające. Zapach ten jest jednym z pierwszych oznak nadejścia wiosny, co czyni wawrzynek wilczełyko jednym z najbardziej rozpoznawalnych gatunków roślin na początku sezonu wegetacyjnego.

Jest zwiastunem wiosny dzięki swoim pięknym, intensywnie różowym kwiatom i charakterystycznemu zapachowi, który przyciąga owady zapylające. Roślina ta kwitnie zwykle już w lutym lub na początku marca, jeszcze przed rozpoczęciem wiosny według kalendarza astronomicznego.

Jak wygląda roślina wawrzynek?

Wawrzynek to rodzaj roślin z rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), który obejmuje ponad 400 gatunków. Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), o którym mowa w tym kontekście, to gatunek krzewu dorastający do około 1 metra wysokości. Oto charakterystyczne cechy wyglądu wawrzynka wilczełyko:

  • Liście: są skórzaste, lancetowate, o długości około 5-8 cm. Zwykle występują w dwóch rzędach na gałęzi, przypominając igły.
  • Kwiaty: wawrzynek wilczełyko kwitnie wczesną wiosną, przed pojawieniem się liści, zwykle od lutego do kwietnia. Kwiaty wawrzynka wilczełka są w kolorze różowym, fioletowym lub białym i skupiają się na końcach gałązek.
  • Owoce: po kwitnieniu na wawrzynku wilczełku pojawiają się jajowate czerwone jagody o średnicy około 1 cm. Są one trujące dla człowieka, ale stanowią pożywienie dla niektórych ptaków.
  • Kora: ma gładką powierzchnię i kolor szaro-brązowy.

Wawrzynek to roślina ozdobna, która ze względu na swój wczesny kwitnienie i piękne kwiaty, jest popularna w ogrodach i parkach. 

Kiedy kwitnie wawrzynek?

Wawrzynek kwitnie w zależności od gatunku i warunków klimatycznych, ale ogólnie można powiedzieć, że większość gatunków wawrzynu kwitnie wczesną wiosną. Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), jedna z popularniejszych odmian wawrzynu, kwitnie zwykle w lutym lub na początku marca, jeszcze przed pojawieniem się liści na drzewach i krzewach. Jest to zwykle jeden z pierwszych gatunków roślin, które kwitną na początku sezonu wegetacyjnego.

Kwiaty wawrzynu wilczełka mają intensywnie różową lub fioletową barwę i wyrastają bezpośrednio z gałęzi, zanim pojawią się liście. Są to kwiaty jednopłciowe, co oznacza, że występują na jednej roślinie zarówno kwiaty żeńskie, jak i męskie. Zapylane są przez owady, takie jak pszczoły i muchówki.

To odmiana o bardzo interesującym wyglądzie i zapachu, który przyciąga owady zapylające. Kwitnienie wawrzynu jest często oznaką nadchodzącej wiosny i pojawienia się nowego sezonu wegetacyjnego.

Wawrzynek wilczełyko – owoce

Owoce wawrzynka wilczełka to jajowate jagody o średnicy około 1 cm, które zaczynają pojawiać się na krzewie po zakończeniu kwitnienia, zwykle w maju lub czerwcu. Są one dojrzałe w sierpniu lub wrześniu i wtedy są jadalne dla ptaków, takich jak drozd czy kos.

Warto jednak pamiętać, że owoce wawrzynka są dla człowieka trujące i nie powinny być spożywane w żadnej postaci. W przypadku spożycia, owoce mogą powodować poważne problemy zdrowotne, takie jak biegunka, wymioty, bóle brzucha i zawroty głowy. Dlatego też, wawrzynek wilczełyko powinien być uprawiany i hodowany wyłącznie w celach ozdobnych, a owoce nie powinny być zbierane ani spożywane.

Czy wawrzynek wilczełyko jest trujący?

Tak, warto wiedzieć, że wawrzynek wilczełyko jest rośliną trującą dla człowieka i zwierząt. Wszystkie części rośliny, w tym liście, kwiaty i owoce, zawierają toksyny, takie jak dafnina i mezereina, które mogą powodować poważne problemy zdrowotne.

Spożycie nawet niewielkiej ilości tej rośliny może spowodować objawy, takie jak podrażnienie skóry, bóle brzucha, wymioty, biegunka, a w niektórych przypadkach także problemy z oddychaniem i wstrząs anafilaktyczny.

Dlatego też, wawrzynek wilczełyko powinien być uprawiany wyłącznie w celach ozdobnych, a jego owoce nie powinny być zbierane ani spożywane. Jeśli masz podejrzenie, że spożyłeś wawrzynek wilczełyko lub w jakikolwiek sposób narażasz się na kontakt z tą rośliną, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub specjalistą zajmującym się zatruciami.

Wawrzynek wilczełyko – gdzie posadzić?

To roślina wymagająca specyficznych warunków do wzrostu i kwitnienia. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych lub półcienistych, w glebach o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym, przepuszczalnych i umiarkowanie wilgotnych.

Wawrzynek wilczełyko jest dobrze przystosowany do uprawy w ogrodach i parkach, zwłaszcza w grupach lub na rabatach, gdzie tworzy efektowne kępy. Należy jednak pamiętać, że roślina ta jest trująca, więc należy zachować ostrożność podczas jej uprawy i unikać kontaktu z nią bez odpowiedniej ochrony.

Jeśli chcesz posadzić wawrzynka w swoim ogrodzie, wybierz dla niego stanowisko o odpowiednich warunkach, zapewniającym mu wystarczającą ilość słońca i wilgoci. Sadzonki najlepiej sadzić jesienią lub wczesną wiosną, a przed posadzeniem należy przygotować odpowiednie miejsce, wykopując dołek i wypełniając go dobrą jakościowo ziemią, przepuszczalną dla wody i powietrza. Pamiętaj, że wawrzynek wilczełyko to roślina chroniona, więc nie należy jej pozyskiwać z natury bez odpowiednich zezwoleń.

Wawrzynek wilczełyko – wymagania

Najważniejsze wymagania tej rośliny:

Stanowisko – wawrzynek wilczełyko najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych lub półcienistych. Nie powinno to być miejsce bardzo wilgotne, a gleba powinna być przepuszczalna i niezbyt bogata w składniki odżywcze.

Gleba – wawrzynek wymaga gleby o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym, przepuszczalnej i umiarkowanie wilgotnej. Gleba powinna być dobrze odwodniona, aby zapobiec nadmiernemu zalewaniu korzeni.

Nawożenie – nie lubi zbyt obfitego nawożenia. Wystarczy, że wiosną przed rozpoczęciem wegetacji dostarczysz roślinie dawkę nawozu organicznego lub mineralnego.

Podlewanie – wymaga umiarkowanego podlewania. Najlepiej podlewać go regularnie, ale w umiarkowanych ilościach, aby uniknąć nadmiernego namakania korzeni.

Przycinanie – nie wymaga intensywnego przycinania. Wystarczy, że po zakończeniu kwitnienia usuniesz przekwitłe kwiaty i przyciśniesz nieco pędy, aby roślina zachowała swój kształt.

Rozmnażanie – wawrzynek można rozmnażać przez nasiona lub przez sadzonki pobrane z młodych pędów. Jednak ze względu na fakt, że jest to roślina chroniona, zaleca się, aby sadzonki pochodziły z legalnych źródeł.

Jeśli zapewni mu się odpowiednie miejsce i pielęgnację, odwdzięczy się pięknymi kwiatami i owocami.

Wawrzynek wilczełyko – uprawa

  1. Wybierz odpowiednie stanowisko – wawrzynek wilczełyko najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych lub półcienistych. Wybierz miejsce, które jest chronione przed wiatrem i ma dobrze drenowaną glebę. Unikaj miejsc, gdzie ziemia jest bardzo mokra lub zbyt bogata w składniki odżywcze.
  2. Przygotuj glebę – przed sadzeniem wawrzynka wilczełyko przygotuj glebę. Wawrzynek wilczełyko najlepiej rośnie na glebach próchnicznych, umiarkowanie wilgotnych i przepuszczalnych. Preferuje gleby kwaśne lub lekko kwaśne o odczynie pH od 4,5 do 6,5. Gleba do uprawy wawrzynka wilczełyko powinna być dobrze przepuszczalna i niezbyt bogata w składniki odżywcze. Przepuść ją, usuń kamienie i korzenie innych roślin. Wymieszaj glebę z kompostem lub nawozem organicznym.
  3. Sadzenie – sadź wawrzynek wilczełyko wiosną lub jesienią. Kop dołek o głębokości około 30 cm i szerokości około 40 cm. Umieść korzenie wawrzynka w dołku i zakryj je ziemią. Nie zasypuj jednak rośliny zbyt mocno, aby korzenie miały dostęp do powietrza.
  4. Podlewanie – podlej roślinę po posadzeniu, a następnie regularnie w czasie suszy. Unikaj jednak zbyt obfitego podlewania, aby uniknąć zalewania korzeni. Nie zaleca się podlewania wawrzynka wilczełyko po liściach, ponieważ wilgoć z liści może sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych. Zaleca się podlewanie rośliny w okolicach korzeni, aby uniknąć nadmiernej wilgotności na liściach. Jeśli jednak konieczne jest podlewanie wawrzynka wilczełyko od góry, np. ze względu na brak dostępu do korzeni rośliny, należy robić to rano, aby wilgoć miała czas na wchłonięcie przez liście i odparowanie przed nocą. Woda podawana od góry powinna być także ciepła, aby uniknąć nagłych zmian temperatur, które mogą prowadzić do chorób rośliny.
  5. Nawożenie – wiosną przed rozpoczęciem wegetacji można dodać dawkę nawozu organicznego lub mineralnego. Najlepszym czasem na nawożenie wawrzynka wilczełyko jest wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji rośliny. Można wtedy zastosować nawóz organiczny, np. kompost lub obornik, rozłożony wokół rośliny w postaci warstwy ściółki. W czasie uprawy wawrzynka warto też używać nawozów mineralnych, takich jak nawozy wieloskładnikowe, które dostarczą roślinie niezbędnych składników. Zaleca się stosowanie nawozów o zrównoważonej ilości składników odżywczych, a ich dawkowanie zależy od indywidualnych potrzeb i stanu rośliny.
  6. Przycinanie – wawrzynek wilczełyko nie wymaga intensywnego przycinania, ale warto usunąć przekwitłe kwiaty i przyciąć pędy, aby roślina zachowała swój kształt.
  7. Rozmnażanie – przez nasiona lub przez sadzonki pobrane z młodych pędów. 

Wawrzynek – zimowanie

Wawrzynek jest rośliną zimozieloną, która nie zrzuca liści na zimę, ale może potrzebować ochrony przed mrozami, szczególnie w rejonach o surowym klimacie. Wawrzynek wilczełyko najlepiej zimuje na stanowisku chronionym przed wiatrem i mrozem, np. pod osłoną drzew lub na południowej ścianie budynku. W przypadku bardzo mroźnych i śnieżnych zim warto zabezpieczyć roślinę przed zamarznięciem korzeni, np. przez okrycie jej warstwą ściółki lub suszonymi liśćmi.

W okresie zimowym wymaga ograniczenia podlewania, ponieważ w tym czasie ma obniżoną aktywność metaboliczną. Należy jednak unikać przesuszania gleby, ponieważ to również może zaszkodzić roślinie. W przypadku suszy można delikatnie podlać wawrzynka raz na jakiś czas, ale w umiarkowanej ilości. Ważne jest również, aby w trakcie zimy regularnie kontrolować stan rośliny i usuwać zwiędłe liście, które mogą sprzyjać rozwojowi chorób i szkodników.

Wawrzynek – cięcie

Zasady cięcia wawrzynka wilczełyko:

  • Cięcie należy przeprowadzać wczesną wiosną, gdy roślina zaczyna wypuszczać nowe pędy, lub po kwitnieniu, w zależności od potrzeb.
  • Przy cięciu należy zachować naturalny kształt krzewu, a także usunąć suche, uszkodzone i chore pędy oraz te, które rosną w niewłaściwych kierunkach.
  • Należy uważać, aby nie przyciąć zbyt dużo gałęzi na raz, ponieważ to może osłabić roślinę i zahamować jej wzrost.
  • Cięcia powinno się dokonywać nożyczkami o ostrzu zaostrzonym na sucho, aby uniknąć zgniecenia i uszkodzenia pędów.

W przypadku wawrzynka wilczełyko należy uważać na nadmierne cięcie, ponieważ roślina ma wolny wzrost i może być wrażliwa na intensywne przycinanie. Nie zaleca się również cięcia po kwitnieniu, ponieważ w tym czasie roślina tworzy już nowe pąki kwiatowe na przyszły rok, a zbyt intensywne przycinanie może zaburzyć ten proces.

Jak rozmnożyć wawrzynek?

Wawrzynek wilczełyko można rozmnażać na kilka sposobów: poprzez nasiona, sadzonki pędowe lub przez podział krzewu.

Rozmnażanie przez nasiona:

Najlepszym czasem na zbieranie nasion wawrzynka jest jesień, gdy owoce są już dojrzałe. Nasiona należy usunąć z owoców i pozostawić na powietrzu do wyschnięcia. Następnie należy je przechowywać w suchym, ciemnym miejscu. Wiosną można wysiewać nasiona do pojemników z ziemią do roślin kwiatowych. Po wykiełkowaniu, siewki należy przesadzić do większych doniczek lub do gruntu.

Rozmnażanie przez sadzonki pędowe:

Najlepszy czas na pobieranie sadzonek to wczesna wiosna, gdy roślina zaczyna wypuszczać nowe pędy. Wybieramy zdrowe, silne pędy o długości około 10-15 cm. Następnie należy je przyciąć, pozostawiając 2-3 liście. Dolną część pędu należy obłożyć korzeniami związanymi i umieścić w doniczce z wilgotnym podłożem. Doniczkę należy umieścić w jasnym i ciepłym miejscu, najlepiej w temperaturze 18-20 stopni Celsjusza. Sadzonki zakorzenią się po około 3-4 tygodniach.

Rozmnażanie przez podział krzewu:

Podział krzewu wawrzynka wilczełyko najlepiej przeprowadzać wczesną wiosną lub jesienią. Krzew należy wykopać, a następnie delikatnie podzielić na mniejsze części. Każdą z nich można posadzić w osobnym miejscu, upewniając się, że miejsce uprawy spełnia wymagania rośliny.

W każdej z tych metod ważne jest utrzymanie odpowiedniej wilgotności podłoża i unikanie nadmiernego nasłonecznienia. 

Wawrzynek wilczełyko – odmiany

Wawrzynek wilczełyko to gatunek rośliny, który nie posiada zbyt wielu odmian, jednak warto wspomnieć o kilku z nich:

  • Album – odmiana o białych kwiatach, kwitnąca w maju i czerwcu.
  • Purpureus – odmiana o purpurowych kwiatach, kwitnąca w maju i czerwcu.
  • Graham Blandy – odmiana o wąsko kolumnowym pokroju, osiągająca wysokość nawet 2-3 metrów.
  • Argenteovariegatum – odmiana o liściach z białymi brzegami, tworząca okazałe, zwarte kępy.
  • Latifolius – odmiana o szerszych liściach, które są ciemnozielone i błyszczące. Kwitnie w maju i czerwcu, tworząc okazałe kłosy z białymi kwiatami.

Warto jednak zauważyć, że w naturalnych warunkach nie wykazuje większych zmienności genetycznych, co ogranicza liczbę dostępnych odmian.

Wawrzynek wilczełyko – zastosowanie

Wawrzynek wilczełyko to roślina o wielu zastosowaniach. Ze względu na swoje walory estetyczne jest często uprawiany jako roślina ozdobna w ogrodach, parkach i alejkach. Wspaniale prezentuje się w naturalnych kompozycjach, tworząc kolorowe, pachnące dywany kwiatowe.

Ma również właściwości lecznicze, zwłaszcza w przypadku schorzeń układu oddechowego. Jest stosowany jako składnik syropów i maści, które łagodzą kaszel i zapalenie oskrzeli.

  • Leczenie chorób układu oddechowego – działa jako środek wykrztuśny, rozkurczający mięśnie oskrzeli i łagodzący kaszel. Jest skuteczny w leczeniu zapalenia oskrzeli, astmy, kataru i innych chorób układu oddechowego.
  • Przeciwzapalne działanie – olejki eteryczne zawarte w wawrzynku wilczełycznym mają działanie przeciwzapalne, dzięki czemu roślina ta może być stosowana do leczenia stanów zapalnych skóry, wrzodów, skaleczeń i innych urazów.
  • Łagodzenie bólu – kwas salicylowy, który występuje w wawrzynku wilczełycznym, ma działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, dzięki czemu roślina ta może być stosowana w leczeniu bólu reumatycznego, bólu mięśni i stawów oraz bólu głowy.
  • Wspomaganie trawienia – wawrzynek wilczełyko zawiera związki, które wpływają korzystnie na trawienie i zapobiegają biegunce. Może być stosowany do leczenia niestrawności, wzdęć, zaparć i innych zaburzeń trawienia.
  • Poprawa odporności – jest bogaty w witaminy i minerały, które wpływają korzystnie na układ odpornościowy organizmu. Może być stosowany w celu wzmocnienia odporności i zapobiegania chorobom.

Owoce wawrzynka są używane jako przyprawa, zwłaszcza w kuchni wschodniej, gdzie są dodawane do mięs, ryb, zup i sosów. Mają one charakterystyczny, ostry smak i zapach.

Wawrzynek wilczełyko jest również stosowany w przemyśle kosmetycznym, gdzie jest wykorzystywany do produkcji kremów i maści o działaniu przeciwzapalnym i przeciwstarzeniowym.

  • Ekstrakt z wawrzynku zawiera wiele substancji czynnych, w tym flawonoidy, kwasy organiczne, glikozydy, garbniki, żywice, olejki eteryczne i wiele innych. Właśnie dzięki temu składnikowi wiele kosmetyków jest w stanie poprawić kondycję skóry oraz zapobiec pewnym schorzeniom.
  • Stosowany jest też często w kosmetykach do pielęgnacji skóry tłustej i trądzikowej. Zawarte w nim składniki pomagają w regulacji wydzielania sebum, co jest szczególnie ważne dla osób z tłustą skórą. Ponadto wawrzynek ma działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, co może pomóc w łagodzeniu objawów trądziku.
  • W kosmetykach do pielęgnacji włosów, gdzie pomaga wzmocnić ich strukturę, zapobiegać wypadaniu i pobudzać wzrost.
  • Wawrzynek może być również stosowany w kosmetykach do pielęgnacji paznokci, ponieważ pomaga wzmocnić ich płytkę i zapobiegać rozdwajaniu.