Topinambur, znany również jako słonecznik bulwiasty, to warzywo korzeniowe, które zyskuje coraz większą popularność w kuchni. Jest bogate w błonnik, witaminy oraz minerały, takie jak potas, żelazo i magnez. W dodatku topinambur jest niskokaloryczny, co czyni go idealnym składnikiem dla osób dbających o linię.
Czym jest topinambur?
Topinambur, znany również jako słonecznik bulwiasty lub ziemniak słońca, to roślina z rodziny astrowatych, która pochodzi z Ameryki Północnej. Roślina ta jest uprawiana ze względu na swoje jadalne bulwy, które mają smak słodkawy i chrupiący, podobny do smaku orzechów lub szparagów. Bulwy topinamburu są bogate w inulinę, co oznacza, że są łatwo przyswajalne dla organizmu i stanowią doskonały dodatek do diety.
Topinambur jest rośliną łatwą w uprawie i toleruje różne warunki glebowe i klimatyczne. Rośnie szybko i może osiągnąć wysokość do dwóch metrów. Roślina ta ma duże liście i żółte kwiaty, które przyciągają pszczoły i inne owady zapylające.
W kuchni topinambur może być spożywany na różne sposoby – można go gotować, piec, smażyć, dusić, a nawet jeść surowy. Bulwy mogą być dodawane do zup, sałatek, purée, a nawet do ciast i deserów. Topinambur jest również używany do produkcji syropów, wina i octów.
Ponadto topinambur ma wiele korzyści dla zdrowia. Inulina zawarta w bulwach topinamburu jest prebiotykiem, który pomaga w utrzymaniu zdrowej flory bakteryjnej jelit. Topinambur jest również bogaty w witaminę C, błonnik, potas i żelazo. Może pomóc w regulacji poziomu cukru we krwi i redukcji ryzyka chorób serca.
Topinambur — odmiany
W poniższym artykule przedstawimy najpopularniejsze odmiany topinamburu.
- Biały topinambur – odmiana o białych bulwach, o średnicy około 5-8 cm. Charakteryzuje się delikatnym smakiem i jasnym miąższem. Jest stosowany zarówno do jedzenia na surowo, jak i gotowania.
- Czarny topinambur – odmiana o ciemnych, prawie czarnych bulwach. Zawiera dużo antocyjanów, dzięki czemu ma silne właściwości przeciwutleniające. Charakteryzuje się lekko orzechowym smakiem i jest stosowany do różnego rodzaju dań, zarówno surowych, jak i gotowanych.
- Żółty topinambur – odmiana o jasnożółtych bulwach, o średnicy około 8-10 cm. Ma delikatny smak i słodkawy zapach. Jest często stosowany do wytwarzania mąki topinamburowej oraz do produkcji syropów i innych słodzików.
- Czerwony topinambur – odmiana o jasnoczerwonych bulwach, o średnicy około 6-9 cm. Zawiera dużo antocyjanów, dzięki czemu ma silne właściwości przeciwutleniające. Charakteryzuje się lekko słodkawym smakiem i jest często stosowany w kuchni wegetariańskiej.
- Złoty topinambur – odmiana o bulwach w kolorze złotym, o średnicy około 6-8 cm. Charakteryzuje się delikatnym smakiem i jasnym miąższem. Jest często stosowany do wytwarzania chipsów i innych przekąsek.
Topinambur — właściwości
Topinambur to roślina o wielu właściwościach zdrowotnych, która może wpłynąć korzystnie na wiele funkcji organizmu. W tym artykule opiszemy najważniejsze z nich.
- Wspomaga układ trawienny
Topinambur jest źródłem inuliny, błonnika pokarmowego, który jest łatwo trawiony przez jelita, a jednocześnie nie jest wchłaniany przez organizm. Inulina korzystnie wpływa na układ trawienny, poprawiając perystaltykę jelit i przyspieszając trawienie. Ponadto topinambur zawiera naturalne enzymy trawienne, które pomagają w przyswajaniu składników odżywczych z pokarmów.
- Reguluje poziom cukru we krwi
Inulina, która jest głównym składnikiem topinamburu, nie tylko wpływa korzystnie na układ trawienny, ale także pomaga w regulacji poziomu cukru we krwi. Dzięki temu topinambur jest szczególnie polecany osobom z cukrzycą lub predyspozycjami do cukrzycy.
- Wspiera pracę serca i układu krwionośnego
Topinambur jest źródłem potasu, który wpływa korzystnie na pracę serca i układu krwionośnego. Potas pomaga w obniżeniu ciśnienia tętniczego krwi, a także reguluje rytm serca.
- Wspomaga układ odpornościowy
Topinambur zawiera wiele składników odżywczych, takich jak witaminy A, B, C i E, a także selen i cynk, które są ważne dla układu odpornościowego. Te składniki odżywcze pomagają w produkcji białek, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, a także chronią organizm przed wolnymi rodnikami i innymi szkodliwymi substancjami.
- Pomaga w utracie wagi
Topinambur jest niskokaloryczny i bogaty w błonnik pokarmowy, co pomaga w utracie wagi. Błonnik pokarmowy daje uczucie sytości, co pomaga w zahamowaniu apetytu i spożywaniu mniejszej ilości kalorii.
Zastosowanie topinamburu
Topinambur ma wiele zastosowań, zarówno w kuchni, jak i w medycynie czy przemyśle.
Jednym z najważniejszych zastosowań topinamburu jest jego właściwość prebiotyczna. Topinambur zawiera inulinę, czyli rodzaj błonnika pokarmowego, który jest źródłem pożywienia dla korzystnych bakterii w jelitach. Dlatego też spożywanie topinamburu sprzyja utrzymaniu zdrowej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym, co wpływa na poprawę trawienia i wzmocnienie układu odpornościowego. Kolejnym medycznym zastosowaniem topinamburu jest jego zdolność do regulowania poziomu cukru we krwi. Inulina, zawarta w słońcu ziemskim, jest wolno przyswajalnym węglowodanem, który nie powoduje gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi, dzięki czemu jest polecana osobom z cukrzycą. Ponadto inulina poprawia wchłanianie magnezu, który jest ważny dla zdrowia układu nerwowego i mięśniowego. Topinambur jest również bogaty w witaminy i minerały, takie jak witamina C, żelazo, potas i fosfor. Spożywanie słońca ziemskiego przyczynia się do ogólnego wzmocnienia organizmu, poprawia wygląd skóry i włosów, a także wpływa na kondycję kości i zębów.
W kuchni topinambur może być wykorzystany na wiele sposobów. Można go spożywać surowego, w postaci sałatek czy przekąsek, ale również gotowanego, pieczonego lub duszonego jako dodatek do mięsa czy warzyw. Topinambur jest idealny do zup i gulaszy, a także może być wykorzystany jako składnik różnego rodzaju ciast i deserów.
Topinambur może być również wykorzystywany w przemyśle. Ze słońca ziemskiego można produkować biopaliwa oraz bioplastiki, co stanowi alternatywę dla tradycyjnych paliw kopalnych i tworzyw sztucznych. Ponadto, topinambur jest wykorzystywany w produkcji kosmetyków, ze względu na swoje właściwości odżywcze i nawilżające.
Topinambur — uprawa
Topinambur pochodzi z Ameryki Północnej. W Europie pojawił się w XVII wieku i od tego czasu cieszy się coraz większą popularnością jako roślina jadalna i ozdobna. Uprawa topinamburu jest stosunkowo prosta i nie wymaga specjalistycznej wiedzy ani doświadczenia ogrodniczego. Roślina ta jest bardzo wytrzymała i odporna na choroby, co sprawia, że jest łatwa w uprawie. Oto kilka wskazówek, jak uprawiać topinambur w ogrodzie.
- Wybór miejsca i gleby
Topinambur może rosnąć na różnych rodzajach gleby, ale najlepiej rozwija się na glebach lekkich, piaszczystych lub gliniastych z dobrym drenażem. Ważne jest, aby miejsce uprawy było słoneczne i osłonięte przed wiatrem. Roślina ta nie lubi zbyt wilgotnej gleby, dlatego należy unikać miejsc z nadmierną ilością wody.
- Przygotowanie gleby
Przed posadzeniem topinamburu glebę należy odpowiednio przygotować. Ziemia powinna być dobrze spulchniona, a jeśli jest zbyt zbita, należy ją spulchnić. Można to zrobić przez kopanie lub frezowanie gleby. Należy również dodać nawóz organiczny, takie jak kompost lub obornik, aby wzbogacić glebę w składniki odżywcze.
- Sadzenie topinamburu
Sadzenie topinamburu najlepiej przeprowadzać wiosną, kiedy gleba jest już wystarczająco ciepła. Rozstawienie roślin powinno wynosić około 50 cm między nimi i około 10-15 cm głębokości. W każdym dołku należy umieścić po jednej bulwie topinamburu. Można je wcześniej namoczyć w wodzie, aby przyspieszyć kiełkowanie.
- Pielęgnacja roślin
Topinambur wymaga niewiele pielęgnacji. Należy jedynie dbać o regularne podlewanie, zwłaszcza w okresie suszy. Rośliny można również zasilać nawozami roślinnymi lub naturalnymi nawozami, na przykład wodą z roztworu nawozów organicznych. W okresie wzrostu należy usuwać chwasty, aby nie konkurowały z roślinami o składniki odżywcze.
- Zbiór topinamburu
Topinambur dojrzewa w ciągu 90-120 dni od posadzenia bulw. Oznaką dojrzałych bulw jest zwiększenie grubości łodyg i żółknięcie ich liści. Najlepszy czas na zbieranie topinamburu to jesień, gdy większość liści zwiędnie i roślina zaczyna odchodzić w okres spoczynku.
Podczas zbierania bulw topinamburu, należy uważać, aby nie uszkodzić rośliny. Bulwy należy wykopywać delikatnie, a następnie należy je wyczyścić z ziemi i odłożyć w suche i chłodne miejsce. Bulwy topinamburu można przechowywać przez kilka miesięcy, co czyni z nich idealny składnik diety w okresie zimowym.
Jak smakuje topinambur?
Smak topinamburu można opisać jako słodkawy, orzechowy i delikatny. Podobieństwo do smaku ziemniaka jest zauważalne, jednak topinambur jest bardziej delikatny i ma mniejszą ilość skrobi. Jest to smak, który nie każdemu przypadnie do gustu, ale dla wielu osób staje się ulubionym składnikiem potraw.
Topinambur może być spożywany na różne sposoby – gotowany, smażony lub pieczony. Przygotowanie go jest proste, a potrawy z nim są pyszne i zdrowe. Można dodać go do zup, sałatek, puree lub użyć jako dodatek do mięs, ryb i warzyw. Często wykorzystywany jest także do produkcji chipsów i innych przekąsek, a jego sproszkowana forma jest dodawana do koktajli i smoothies jako źródło błonnika i innych cennych składników odżywczych.
Topinambur jest bogaty w inulinę, która jest prebiotykiem, co oznacza, że działa korzystnie na nasze jelita, poprawiając trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Inulina jest również związana z niższym poziomem cukru we krwi, co czyni topinambur idealnym składnikiem dla osób z cukrzycą. Warto jednak pamiętać, że topinambur zawiera fruktozę, co oznacza, że osoby z nietolerancją fruktozy powinny unikać go lub spożywać go z umiarem.
Ile kosztuje 1 kg topinamburu?
W sklepach i na targowiskach cena topinamburu zależy przede wszystkim od sezonu. W okresie od października do kwietnia, kiedy warzywo jest najłatwiej dostępne, cena za 1 kg wynosi zazwyczaj od 4 do 8 złotych. W sezonie letnim, kiedy topinambur jest trudniej dostępny, cena może wzrosnąć nawet do 12 złotych za 1 kg.
Warto zaznaczyć, że topinambur jest rośliną bardzo łatwą do uprawy, co pozytywnie wpływa na jego cenę. Z powodzeniem może być uprawiany w ogródkach działkowych czy w przydomowych ogrodach. Dlatego osoby, które chcą korzystać z dobrodziejstw topinamburu, powinny rozważyć własną uprawę.
Jak przygotować topinambur do jedzenia? Jak jeść topinambur?
Gotowanie topinamburu
Najprostszym sposobem na przygotowanie topinamburu jest ugotowanie go w osolonej wodzie lub na parze. Należy obrać bulwy i pokroić je na mniejsze kawałki, a następnie wrzucić do garnka z osoloną wodą i gotować na wolnym ogniu przez około 15-20 minut, aż będą miękkie. Gotowy topinambur można podawać jako dodatek do mięs, ryb, sałatek lub zup.
Pieczenie topinamburu
Topinambur świetnie smakuje również upieczony w piekarniku. Bulwy obieramy i kroimy na mniejsze kawałki, polewamy oliwą z oliwek i posypujemy ulubionymi przyprawami. Pieczemy w temperaturze około 200 stopni przez około 30 minut, aż topinambur stanie się miękki i chrupiący. Gotowy topinambur można podawać na ciepło lub na zimno, np. jako dodatek do sałatek.
Sałatka z topinamburem
Topinambur świetnie sprawdza się jako składnik sałatek. Wystarczy obrać bulwy i pokroić je w cienkie plasterki lub kostkę, dodać ulubione warzywa (np. pomidory, ogórki, papryki) i skropić całość oliwą z oliwek lub polać sosem (np. na bazie jogurtu lub octu balsamicznego). Sałatkę można również wzbogacić o dodatek orzechów lub nasion, które będą stanowiły źródło błonnika i kwasów tłuszczowych.
Zupa krem z topinamburu
Topinambur świetnie nadaje się również do przygotowania zup. Przed gotowaniem bulwy należy obrać i pokroić na mniejsze kawałki. Następnie gotujemy topinambur w osolonej wodzie, dodając ulubione warzywa i przyprawy. Tak przygotowaną zupę można zmiksować na krem i doprawić ulubionymi przyprawami. Krem z topinamburu będzie doskonałym rozgrzewającym daniem na chłodniejsze dni.
Kompot z topinamburu
Topinambur można również wykorzystać do przygotowania kompotu. Wystarczy obrać bulwę, pokroić ją na mniejsze kawałki i gotować w osolonej wodzie przez kilka minut. Następnie dodajemy cukier, cynamon oraz owoce, takie jak jabłka czy gruszki. Gotujemy, aż owoce zmiękną, a kompot nabierze odpowiedniego smaku.
Chipsy z topinamburu
Topinambur można również przygotować w formie chipsów, które będą idealnym zdrowym przekąską. Aby to zrobić, należy obrać bulwy i pokroić je w bardzo cienkie plasterki. Następnie należy posmarować je oliwą z oliwek i doprawić ulubionymi przyprawami. Chipsy należy wstawić do nagrzanego piekarnika o temperaturze 180-200 stopni Celsjusza i piec przez około 15-20 minut, aż będą chrupiące i złociste. Gotowe chipsy można podawać z ulubionymi dipami lub jako dodatek do sałatek.
Topinambur — przepisy
Krem z topinambura
Składniki:
- 500 g topinambura
- 1 cebula
- 1 ząbek czosnku
- 500 ml bulionu warzywnego
- 100 ml śmietany 30%
- sól, pieprz do smaku
Sposób przygotowania:
- Bulwy topinambura obierz i pokrój na mniejsze kawałki, cebulę oraz czosnek obierz i posiekaj.
- W garnku rozgrzej olej, dodaj cebulę oraz czosnek i usmaż na złoty kolor.
- Dodaj pokrojone topinambury i smaż przez kilka minut.
- Wlej bulion warzywny, dodaj sól oraz pieprz i gotuj na małym ogniu przez około 30 minut, aż topinambur będzie miękki.
- Zblenduj zupę na gładki krem, dodaj śmietanę i wymieszaj.
- Podawaj z grzankami.
Sałatka z topinambura i rukoli
Składniki:
- 500 g topinambura
- 2 garście rukoli
- 1 cebula czerwona
- 1 łyżka miodu
- 1 łyżka musztardy dijon
- 2 łyżki octu balsamicznego
- sól, pieprz do smaku
Sposób przygotowania:
- Bulwy topinambura umyj, obierz i pokrój na cienkie plasterki.
- Cebulę obierz i pokrój w cienkie piórka.
- Rukolę umyj i osusz.
- W misce wymieszaj miód, musztardę, ocet balsamiczny oraz sól i pieprz.
- Dodaj topinambur oraz cebulę do miski i wymieszaj z sosem.
- Na koniec dodaj rukolę i delikatnie wymieszaj.
Pieczone frytki z topinambura
Składniki:
- 500g topinambura
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- 1 łyżeczka soli
- 1 łyżeczka papryki słodkiej
Sposób przygotowania:
- Bulwy topinambura umyj pod bieżącą wodą, obierz i pokrój w cienkie frytki lub słupki.
- W misce wymieszaj oliwę z oliwek, sól oraz paprykę słodką.
- Włóż pokrojony topinambur do miski i dokładnie wymieszaj z oliwą i przyprawami.
- Przełóż topinambur na blachę wyłożoną papierem do pieczenia.
- Piecz w nagrzanym piekarniku w temperaturze 200°C przez około 30-35 minut, aż frytki będą rumiane i chrupiące.
- Podawaj z ulubionym sosem, np. czosnkowym, ketchupem lub majonezem.