Wybór schodów, jakie zastosujemy we wnętrzu własnego domu lub firmy stanowi często nie lada wyzwanie. Z jednej strony zależy nam, by wizualnie taka konstrukcja prezentowała się atrakcyjnie, a z drugiej nie możemy zapomnieć o jej zasadniczej funkcjonalności. Schody zabiegowe są jedną z tych możliwości, która pozwala na efektowne połączenie designu i roli czysto użytkowej schodów. Jak wyglądają, co je wyróżnia i co trzeba o nich wiedzieć?
Co to są schody zabiegowe?
Na początek należy zrozumieć, co to są schody zabiegowe? W największym uproszczeniu jest to ta forma konstrukcji, która na zakręcie schodów (tam, gdzie zmienia się ich kierunek) posiada stopnie ułożone nie w formie charakterystycznego prostokąta, a trójkątów lub trapezu. Zmiana kształtów schodów w tym miejscu umożliwia wybitną oszczędność domowej przestrzeni i pozwala konstrukcji „skręcić” ku górze na niewielkim odcinku. W odróżnieniu od schodów prostych nie zajmują więc one tak wiele miejsca i doskonale sprawdzają się w piętrowych domach, w którym ich właścicielom zależy na maksymalnym wykorzystaniu powierzchni.
Zależnie od pomysłu wykonawcy oraz budżetu, jakim się dysponuje, możliwe jest tutaj uzyskanie dziesiątek różnych konstrukcji: od tych zupełnie prostych, ekonomicznych i podstawowych, przez bardziej zaawansowane, aż po artystycznie rzeźbione. Ostateczny efekt zależy więc od tego, jaki projekt schodów zabiegowych wybierzemy i czy będzie nam zależało na wersji standardowej, w pełni spełniającej swoje zadania, czy może na bardziej ekskluzywnej wariacji takiej konstrukcji.
Popularne rodzaje schodów zabiegowych
- Drewniane – zdecydowanie najpopularniejsze i w ładny sposób łączące ciepły, przytulny charakter drewna z jego wytrzymałością oraz funkcjonalnością. Najczęściej do tego typu schodów wykorzystuje się takie gatunki drzew jak buk, jesion, orzech, dąb oraz wenge. Wykończenie schodów zabiegowych drewnianych może być matowe lub błyszczące (lakier)
- Metalowe – dostępne zarówno w opcji produkowanej pod wymiar, jak i gotowej, sprzedawanej w sklepach budowlanych w najbardziej popularnych wariantach rozmiarowych. Zdecydowanie częściej wybierane do biur piętowych, firm poziomowych, na poddasza użytkowe, do piwnic i budynków gospodarczych. Stopnie takich schodów na metalowej ramie wypełniane są zwykle drewnem, hartowanych szkłem lub metalem.
- Żelbetowe / betonowe – wykonane ze zbrojonego betonu, o masywnej, ciężkiej całości. Takiej konstrukcji nie stawia się w budynkach mieszkalnych, natomiast dość często pojawia się w firmach, bywając tam obłożona gresem lub drewnem (dla ładniejszego efektu)
Schody zabiegowe – kiedy je wybrać?
W jakich sytuacjach warto rozważyć postawienie na schody zabiegowe? Co sprawia, że w domach buduje się je częściej niż klasyczne schody proste, bez zakrętów. Oto kilka sytuacji, w których zdecydowanie opłaca się wziąć pod uwagę schody zabiegowe:
- Mała powierzchnia pomieszczenia, w którym mają się zaczynać i kończyć schody (góra-dół)
- Potrzeba zminimalizowania zajmowanej przez schody powierzchni przy jednoczesnym utrzymaniu komfortowego z nich korzystania
- Oszczędność miejsca – dla przykładu, w jednym pomieszczeniu o takim samym metrażu będziemy w stanie zwiększyć wolną przestrzeń salonu (lub innego pokoju) nawet o jeden metr kwadratowy, niż gdybyśmy w tym samym wnętrzu zdecydowali się na schody ze spocznikiem.
- Chęć posiadania efektownych schodów dopasowanych do stylistyki wnętrza – zlecając ich wykonanie pod wymiar, można decydować o każdym ich aspekcie od koloru użytego drzewa, aż po wykończenie każdej z desek.
O wyborze schodów zabiegowych warto też pomyśleć wtedy, gdy korzystać z nich będą ludzie młodzi, w średnim wieku i przede wszystkim sprawni. Minusem takich schodów jest nieco trudniejsze chodzenie po zakrętach, dlatego osoby z ograniczoną strefą ruchu, starsze, niesprawne czy cierpiące np. na bóle nóg, kolan i bioder, mogą nie poradzić sobie z takimi schodami. Jednocześnie, jeśli tworzy się w domu schody zabiegowe, a wśród mieszkańców jest osoba starsza lub mniej sprawna – zadbajmy o to, by jej pokój znajdował się na najniższej kondygnacji, tak by nie musiała męczyć się z wchodzeniem na piętro.
Wymiary schodów zabiegowych
Dokładne wymiary schodów zabiegowych są ściśle uzależnione od tego, jakie maksymalne wymagania obciążeniowe ma dany budynek. Tu warto sięgnąć do przepisów budowlanych, pamiętając o ogólnych zasadach stawiania takich konstrukcji:
- W domach jednorodzinnych, dla bezpieczeństwa mieszkańców i wygody chodzenia, stopnie schodów nie powinny być wyższe niż 19 cm (optymalna wysokość do bezproblemowego uniesienia nogi), a szerokość ich biegu powinna mieć przynajmniej 80 cm. Im szerokość biegu mniejsza, tym trudniej będzie się po schodach wchodziło. W tym przypadku nie należy oszczędzać powierzchni, a wskazane przez specjalistów minimum 80 cm jest niezwykle ważne!
- Stopnie schodów zabiegowych są bardzo charakterystyczne przy zakręcie i tam ich przestrzeń się zmniejsza, dlatego mimo zalecanego minimum 80 cm szerokości, najlepiej jest stosować rozmiary powyżej. 100 cm będzie idealne i pozwoli na zakrętach bezpiecznie stawiać stopę, bez obawy o jej zsunięcie się.
- Najwęższa część stopni (ta przy zakręcie i wychodzeniu ku górze) – nie mniej niż 12-15 cm szerokości.
- Najszersza część stopni – optymalnie od 25 do 27 cm.
- Obowiązujące warunki techniczne wskazują, że w schodach zabiegowych szerokość stopni w odległości nie większej niż 40 cm od poręczy balustrady wewnętrznej powinna wynosić przynajmniej 25 cm.
- Niska wysokość stopni na schodach zabiegowych ułatwi wchodzenie po nich bez „zadzierania” nogi i silnego uginania kolana. Max do wspomniane wcześniej 19 cm, ale warto zrobić je nieco niższymi.
- Każdy stopień schodów zabiegowych powinien mieć niemal identyczny kształt i wymiar – im bardziej się one od siebie różnią (a tak bywa w bardzo starym budownictwie), tym trudniej jest po nich chodzić i rośnie ryzyko upadku
Każdorazowo o wymiary schodów prosi się fachowca, który je wykona, niemniej przy mało doświadczonych ekipach budowlanych – pamiętajmy o zasadach podanych wyżej.
Ile stopni mają schody zabiegowe?
Ilość stopni schodów zabiegowych uzależniona jest od tego, jak wysoka jest kondygnacja, na której je prowadzimy oraz jaką wybierzemy wysokość poszczególnych stopni. Żeby orientacyjnie obliczyć schody zabiegowe należy podzieli wysokość „klatki schodowej” – miejsca, w których będą one montowane przez obraną wysokość (max 19 cm, ale lepiej mniej).
Przykład:
- Wysokość klatki schodowej to 280 cm
- Wybrana wysokość stopnia: 17 cm
- 280 / 17 = 16 stopni
Wybór materiału na schody zabiegowe
Najlepszy wyborem materiału na schody zabiegowe jest ten, który albo dobrze współgra z aranżacją dolnego piętra, albo stanowi dla niej mocny kontrast. Przy pierwszej sytuacji schody będą spójne ze stylistyką wnętrza, tworząc niejako jego przedłużenie, a przy drugiej – zaznaczą koniec przestrzeni i przejście do tego, co znajduje się na górnej kondygnacji.
- Spójny wybór materiału: dolne piętro zaaranżowane w drewnie – schody drewniane, dolne piętro industrialne, modernistyczne – schody metalowe, parter z elementami szkła – schody metalowe wypełnione szkłem.
- Kontrastowy wybór materiału: niższa kondygnacja drewniana – schody zabiegowe metalowe, dół w stylistyce postfabrycznej, przemysłowej – schody drewniane itd.
Decyzja o zastosowaniu kontrastu może być bardziej wyrazista i rzucać się w oczy, ale nie w każdej przestrzeni to się sprawdzi, dlatego wciąż większość z nas stawia na estetyczną, harmonijną aranżacje, bez kontrastów.
Czy schody zabiegowe są bezpieczne?
Wiele osób, które miało okazję chodzić po różnego rodzaju schodach zabiegowych, przy wyborze własnych zastanawia się nad tym, czy są one bezpieczne? W większości sytuacji odpowiedź jest twierdząca: tak, schody zabiegowe są bezpieczne i buduje się je z zachowaniem wszelkim norm bezpieczeństwa. Niemniej, nawet najlepiej zaprojektowane schody mogą się nie sprawdzić, gdy:
- Będą z nich korzystać osoby starsze – ograniczona ruchomość i ostry zakręt mogą sprawiać im wyjątkowe problemy
- Umieścimy na wyższej kondygnacji pokój czy łazienkę dla osoby niepełnosprawnej – to najgorszy pomysł z możliwych i zdecydowanie się go odradza. W tym przypadku schody zabiegowe mogą być przyczyną tragedii.
- Będą po nich chodzić małe dzieci, które nie mają jeszcze wyrobionego instynktu samozachowawczego i bieganie w górę i w dół bez zachowania ostrożności na zakrętach, może się w tym przypadku skończyć bolesnym upadkiem
Szczególną ostrożność należy też zachować np. w przypadku schodzenia ze znajdującej się na górze sypialni w dół – zaraz po przebudzeniu. Zaspanie, mniejsza koncentracja i ogólne rozleniwienie mogą doprowadzić do upadku na skosie, dlatego zawsze należy zachowywać czujność.
Przy projektowaniu schodów warto rozważyć wszystkie w/w sytuacje, ponieważ czasem nadmierna chęć „ścieśnienia” stopni zabiegowych i zmniejszenia ich powierzchni, żeby oszczędzić przestrzeń może zaowocować zwiększeniem ryzyka upadku i niską wygodą codziennego korzystania ze schodów.
Schody zabiegowe czy schody ze spocznikiem?
Nieco bezpieczniejszą formą schodów drewnianych, którą często wybiera się w alternatywie do schodów zabiegowych są te z tzw. spocznikiem. Spocznik do charakterystyczny podest zrobiony w momencie skrętu schodów, dzięki któremu wygodniej się schodzi w dół i nie występują schody ścięte trójkątne czy trapezowe. Różnica tkwi w wygodzie i bezpieczeństwie użytkowania (na plus dla schodów ze spocznikiem) oraz w zajmowanej powierzchni (na plus dla schodów zabiegowych, które bardziej oszczędzają przestrzeń).
- W domach, w których mieszkają osoby starsze, małe dzieci lub osoby o ograniczonej sprawności – schody ze spocznikiem sprawdzą się lepiej, ale zajmą niestety znacznie więcej miejsca.
- Schody ze spocznikiem będą droższe niż te typowo zabiegowe
Ciekawą odmianą są za to konstrukcje schodowe, które łączą opcję zabiegową i spocznikową. Podest na skręcie jest mały, ale pozwala na wygodne wykonanie skrętu, a samych stopni zabiegowych jest mniej i są one szersze, co także daje możliwość bezpieczniejszego poruszania się po nich.
Ile kosztują schody zabiegowe?
To, ile kosztują schody zabiegowe jest uzależnione od kilku czynników:
- Rodzaju drewna, jakiego do nich wykorzystamy – inną cenę ma dąb, a inna buk czy jesion
- Kształtu schodów i ilości „zabiegów” – schody jednozabiegowe będą tańsze, dwuzabiegowe – droższe
- Rozmiaru całej konstrukcji
- Kosztów robocizny określonych przez regionalną firmę wykonawczą – roboczogodziny są tu różne w poszczególnych częściach kraju
- Sposobu zabezpieczenia schodów – inną cenę dadzą barierki drewniane, a inną szklane balustrady w ramie metalowej
Średnio można przyjąć, że jeden stopień schodów wykonanych z drewna będzie nas kosztował od 150 do 180 zł, do tego doliczyć trzeba + 10 do + 20 % za montaż, a przy wyborze bardziej egzotycznych gatunków drewna, nawet o 40% wyższą cenę stopnia. Balustrady to wydatek około 40-60 zł w przypadku samych tralek, od 100 do nawet 200 zł za słupek i poręcze w przedziale od 35 zł (najbardziej podstawowe) do 80 zł za metr bieżący.
Ile to będzie całościowo?
Można śmiało założyć, że koszt projektu, materiałów i montażu schodów zabiegowych z polskich typów drewna będzie oscylował w granicach od 5500 do 7000 zł, a bardziej skomplikowanych formą i liczbą stopni – do około 10 000 zł. Powyżej tej kwoty mówimy już o indywidualnie projektowanych schodach o znacznie większej licznie udogodnień i wariacji.