Wśród wielu sprawdzonych metod impregnowania drewna jedną z tych, które w ostatnich latach cieszą się rosnącą popularnością jest olej lniany. Jakie są jego właściwości i w jaki sposób olej lniany do drewna chroni je przed niszczeniem i drobnoustrojami? Podpowiadamy!
Czy olej lniany jest dobry do drewna?
Po olej lniany do drewna zaczęto sięgać doceniając go jako dobrą alternatywę dla standardowych, nabłyszczających deski lakierów. Choć na co dzień jego główne zastosowanie dotyczy sektora spożywczego (dietetyka) oraz kosmetycznego, to okazuje się, że jego właściwości świetnie nadają się również do impregnowania drewna.
Produkt powstaje wskutek tłoczenia ziaren lnu, a samo olejowanie desek z jego użyciem pozwala na dobre zabezpieczenie ich powierzchni, bez efektu sztuczności, jaką daje lakiery. Lniany olej podtrzymuje naturalny wygląd pociąganych nim desek, a jego wysoka skuteczność wynika z tzw. zdolności tego oleju do polimeryzacji (zagęszczania). Czy olej lniany jest dobry do drewna? Jak najbardziej!
Olej lniany do drewna – zalety i wady
Najważniejszą korzyścią, jaką daje olejowanie przy wykorzystaniu tego środka jest jego skuteczność w ochronie powierzchni drewna przy utrzymaniu jego naturalnego wyglądu. Najważniejsze zalety i wady oleju lnianego to:
Zalety oleju lnianego do drewna
- Jest ekologiczny i przyjazny środowisku
- Nie zostawia na powierzchni drewna widocznej, sztucznej powłoki – w przeciwieństwie np. do błyszczących się lakierów.
- Przenika w głębokie, wewnętrzne warstwy drewna i chroni je nie tylko z wierzchu, ale i od środka
- Zachowuje naturalny wygląd desek i uwypukla wygląd słojów, sęków oraz oryginalnych żłobień drewna
- Dobrze chroni impregnowaną powierzchnię przed wilgocią
- Umożliwia przepływ powietrza, pozwalając tym samym na oddychanie drewna
- Proces olejowania nim jest na tyle prosty, że bez problemu można do przeprowadzić samodzielnie (oszczędność na zatrudnianiu fachowców)
Wady oleju lnianego do drewna
- Jako produkt naturalny musi być co pewien czas nałożony ponownie – nie utrzyma się na drewnie tak długo, jak preparaty opracowane z użyciem chemii. W użytkowaniu poza domem proces olejowania dobrze jest powtarzać co około trzy lata.
- Nie chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi tak dobrze jak preparaty specjalistyczne (sztuczne). Dla przykładu: lakier do drewna lepiej zminimalizuje ryzyko zarysowania powierzchni drewna niż olej lniany.
- Na powierzchni olejowanej łatwiej tworzą się zabrudzenia, szczególnie te tłuste, które gdy są dłuższy czas niezauważone, będzie potem trudniej usunąć. Podobnie na blatach impregnowanych naturalnym olejem lnianym nie powinno stawiać się bardzo gorących naczyń bez podstawki, bo mogą pozostawić ślady charakterystycznych kółek.
- Ma charakterystyczny zapach, który nie każdemu musi się podobać (przypomina wonią prażone orzechy)
Jaki olej lniany do drewna?
W sklepach budowlanych możemy dostać różne produkty na bazie oleju lnianego, które zgodnie z zaleceniem producenta mogą mieć konkretne przeznaczenie. O inny olej należy pytać gdy chcemy nim impregnować blaty kuchenne, podłogę czy meble ogrodowe. Pytając o to, jaki olej lniany do drewna sprawdzi się najlepiej, zawsze też warto sprawdzić jego atesty. Najważniejsze to:
- Atest obowiązkowy ENV 1186 – środek może mieć kontakt z żywnością. Taki olej lniany wybieramy do kuchennych blatów drewnianych. To ważne, by mieć pewność, że posiłki szykowane w kuchni nie będą przesiąkały nieodpowiednimi substancjami znajdującymi się w impregnacie.
- Atest PN-EN 71-3 – środek bezpieczny dla dzieci czyli możemy nim olejować np. podłogi w pokoju dziecka, biurko, czy inne meble, z którymi dziecko ma na co dzień kontakt
- Atest DIN 53160 – mówiący wprost o tym, że zabezpieczona olejem lnianym powierzchnia może wchodzić w kontakt ze śliną lub potem
Rodzaje oleju lnianego
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje oleju lnianego wykorzystywanego do zabezpieczania drewna.
- Olej lniany surowy – zwany też surowym pokostem lnianym. Ten rodzaj filtrowany jest jedynie z pozostałości biologicznych, w celu jego podstawowego oczyszczenia. Jego zaletą jest głębokie wnikanie w strukturę drewna, dzięki czemu zabezpiecza się je bardzo mocno i nie tylko z wierzchu. Wadą może być stosunkowo długi czas wysychania – do korzystania z powierzchni powleczonej tym olejem należy odczekać przynajmniej dobę od aplikacji, a najlepiej jeszcze trochę dłużej. Minusem, o którym wspominają klienci jest też jego wyjątkowo rzadka konsystencja. Nakładany pędzlem może się z niego zlewać niemal jak woda, dlatego każdorazowo pędzel należy dobrze odsączyć przez kolejnym pociągnięciem.
- Olej lniany gotowany – to produkt, który przechodzi dłuższe, bo trwające nawet kilka godzin filtrowanie, w czasie którego podwyższa się jego temperaturę nawet do 140 stopni Celsjusza. Proces ten aktywuje właściwości polimeryzacyjne oleju lnianego, dzięki którym cały produkt ulega zagęszczeniu. Tym samym aplikowanie gotowego już oleju lnianego tego typu jest prostsze, a konsystencja lepiej rozprowadza się po powierzchni drewna, nie wymagając ciągłego odsączania. Gotowanie na etapie produkcji sprawia też, olej szybciej wysycha, jednocześnie jednak jego wchłanianie się w głębsze warstwy drewna jest trudniejsze i cechuje się niską efektywnością. Skala ochrony drewna jest w tym przypadku słabsza, dlatego właśnie nie stosuje się go do impregnowania drewna w pomieszczeniach bardzo narażonych na działanie wilgoci – w takich zdecydowanie lepiej jest sięgnąć po olej lniany surowy.
Czy olej lniany do drewna powinien być używany wewnątrz czy na zewnątrz?
Ważną zaletą oleju lnianego jest to, że można go stosować zarówno wewnątrz mieszkania, jak i na zewnątrz. Wewnętrzne olejowanie to przede wszystkim: blaty kuchenne, podłogi, meble, krzesła, barierki przy schodach czy nowoczesna boazeria w momencie gdy zależy nam na utrzymaniu pięknej naturalności desek bez starodawnego połysku.
Na zewnątrz olej lniany można zastosować do impregnacji tarasu, mebli ogrodowych w tym również mebli z palet oraz małych konstrukcji drewnianych w ogrodzie np. domków na narzędzia czy altanek. Dobrze sprawdzi się do zabezpieczania elementów drewnianej elewacji, balustrad i desek konstrukcyjnych na tarasach. Rzadziej stosuje się go do impregnacji rozległych płotów i paneli płotowych, ale jeśli nie przeszkadza nam fakt powtórzenia impregnacji co około 3 lata, to również można tak olej lniany do drewna wykorzystać.
Jak impregnować drewno olejem lnianym?
Sam proces impregnowania drewna olejem lnianym jest łatwy, dlatego bez problemu poradzimy sobie samodzielnie. Jak to zrobić krok po kroku?
- Produkty i niezbędne akcesoria: olej lniany do wybranego przeznaczenia, papier ścierny gradacja 220, a w przypadku dużej powierzchni desek – szlifierka oscylacyjna, pędzel malarski gruby lub wałek, taśma malarska do zabezpieczenia powierzchni, które nie będą olejowane i mogłyby ulec zachlapaniu
- Przygotowanie drewna do impregnacji – surowe drewno szlifujemy papierem ściernym, meble dokładnie oczyszczamy z pyłu i kurzu, przemywamy wilgotną gąbką lub ściereczką. Deski stare czyścimy i zdzieramy z nich warstwę poprzedniego lakieru lub farbę (przez mocne farby olej nie wniknie w głąb powierzchni!). Do właściwego olejowania podchodzimy po całkowitym wyschnięciu szykowanej powierzchni.
- Olejowanie: pędzlem lub wałkiem, stosując zasadę pociągnięć wzdłuż usłojenia desek. Po pierwszej warstwie odczekujemy przynajmniej godzinę, a następnie papierowym ręcznikiem usuwamy nadmiar oleju. Odczekujemy kolejną godzinę i nakładamy drugą warstwę. Maksymalna ilość warstw: dwie jeśli impregnujemy meble wewnątrz mieszkania, trzy w przypadku olejowania drewna na zewnątrz.
- Dodatkowe zabezpieczenie po olejowaniu – wymagane tylko tam, gdzie zaimpregnowana powierzchnia będzie mocno użytkowana. Zalecane w przypadku podłóg drewnianych, mebli ogrodowych i kuchennego blatu. Sposób zabezpieczenia: ochronny wosk – jest łatwy w nanoszeniu, więc nie sprawi większego problemu, a lepiej ochroni drewno przez ewentualnymi uszkodzeniami mechanicznymi.
Czym się różni olej lniany od pokostu?
W sklepach budowlanych olej lniany surowy nazywa się też często pokostem lnianym. Dotyczy to wyłącznie jego wersji krótkofiltrowanej, która cechuje się wysoką odpornością na rozwój grzybów i skuteczną ochroną drewna przed owadami. Sam olej gotowany (odrębny rodzaj) nie jest pokostem i słabiej chroni powierzchnię drewna przed w/w czynnikami. Olej lniany gotowany używamy na powierzchniach mało narażonych na wilgoć (wnętrza), a pokost czyli olej surowy lniany – tam, gdzie kontakt desek z wodą może być większy (na zewnątrz).
Dodatkowo w procesie używania oleju lnianego na drewnie mówimy o dwóch różnych metodach impregnacji
- Olejowanie – działanie wymagające wielorazowych powtórzeń, średnio co trzy lata. Olej wsiąka w deski i konserwuje je, ale nie zatyka porów drzewa, pozwalając mu oddychać. To proces mniej inwazyjny niż pokostowanie i polecany do konserwacji tzw. drewna twardego, które samo w sobie jest dość odporne na uszkodzenia mechaniczne.
- Pokostowanie – proces co do zasady jednorazowy (choć i tak wiele osób po kilku lat zabieg powtarza), wzbogacający drewno dodatkową powłoką ochronną. Pokost wnika głęboko w warstwy drewna i blokuje dostęp wilgoci, a wraz z nią grzybów do głębszych jego struktur. Pokostem najlepiej zabezpiecza się drewno miękkich gatunków ale też materiały drewnopodobne. Co ważne pokostowanie desek nie pozwala już na ich późniejsze wykończenie np. farbą czy lakierem, gdyś nie będą się one dobrze trzymać powierzchni. W przypadku olejowania takie wykończenie jest możliwe.