Boniowanie może nadawać elewacjom budynków elegancki i ozdobny wygląd, co sprawia, że ten proces ten jest popularną techniką dekoracyjną w architekturze. Gdzie i jak się ją stosuje oraz co w tym działaniu jest najważniejsze?
Co to jest boniowanie i gdzie się je stosuje?
Boniowanie to technika zdobienia elewacji budynków lub elementów architektonicznych, polegająca na rzeźbieniu na powierzchni kamiennej lub tynkowanej wypukłych pasów, zwanych boniami. Boniowanie stosuje się zwykle na ścianach budynków w celu uzyskania efektu ozdobnego, a także w celu ukrycia niedoskonałości lub pęknięć na powierzchni.
Technika ta może przyjmować różne formy i style, od prostych i geometrycznych wzorów po bardziej skomplikowane i ozdobne motywy. W zależności od stylu architektonicznego, boniowanie może być szeroko stosowane na elewacjach budynków renesansowych, barokowych, neoklasycznych, a także na budynkach w stylu gotyckim.
Boniowanie może być wykonane w różny sposób, w tym ręcznie przez rzemieślników kamieniarskich, lub za pomocą specjalnych maszyn i narzędzi do obróbki kamienia. W przypadku elewacji tynkowanych, boniowanie może być wykonane za pomocą specjalnych foremek lub narzędzi, które tworzą wypukłe pasy na powierzchni tynku.
Boniowanie – kiedy należy je wykonać?
Boniowanie elewacji należy wykonać na etapie budowy lub renowacji elewacji budynku. Jeśli chodzi o nowe budynki, boniowanie powinno być uwzględnione we wstępnym projekcie elewacji, a jego wykonanie powinno być zaplanowane na etapie budowy, kiedy elewacja jest jeszcze w stanie surowym. W przypadku renowacji elewacji, boniowanie powinno być wykonane po usunięciu starych powłok i przygotowaniu powierzchni do aplikacji nowego tynku lub malowania.
Jeśli boniowanie ma być wykonane ręcznie, należy skontaktować się z doświadczonymi rzemieślnikami kamieniarskimi, którzy są w stanie ręcznie wykonać boniowanie na elewacji. W przypadku elewacji tynkowanych, boniowanie można wykonać za pomocą specjalnych foremek lub narzędzi, które pozwalają na uzyskanie pożądanego kształtu i wzoru.
Ważne jest, aby boniowanie było wykonane zgodnie z normami i standardami bezpieczeństwa oraz z uwzględnieniem wymogów estetycznych i stylu architektonicznego budynku.
Boniowanie na elewacji – dlaczego warto je wykonać?
Kilka powodów, dlaczego warto wykonać boniowanie na elewacji:
- Estetyka: Boniowanie dodaje elewacji wyjątkowego stylu i elegancji, a także może pomóc w podkreśleniu ważnych elementów architektonicznych budynku, takich jak okna, drzwi czy narożniki.
- Ochrona elewacji: Boniowanie może służyć jako ochrona elewacji przed uszkodzeniami mechanicznymi i wpływami atmosferycznymi, takimi jak deszcz, wiatr, mróz i promieniowanie UV.
- Dodatkowa izolacja: może pomóc w poprawie izolacji termicznej elewacji, a co za tym idzie, w zmniejszeniu kosztów związanych z ogrzewaniem budynku.
- Wzmacnianie konstrukcji: może pomóc w wzmacnianiu konstrukcji elewacji, szczególnie w przypadku budynków zabytkowych i historycznych, których elewacje wymagają specjalnej ochrony.
- Wartość nieruchomości: Wykonanie boniowania na elewacji może pomóc w podwyższeniu wartości nieruchomości, co jest szczególnie ważne w przypadku sprzedaży lub wynajmu budynku.
Rodzaje boni elewacyjnych
Istnieją różne rodzaje boni elewacyjnych, które można wykorzystać do dekoracji elewacji budynku.
Boniowanie kanelurowane – charakteryzuje się pionowymi rowkami, które tworzą regularne wzory na elewacji.Technika ta jest często stosowana w architekturze klasycznej, zwłaszcza przy projektowaniu elewacji budynków reprezentacyjnych, takich jak pałace czy willi. Sposób wykonania boniowania kanelurowanego polega na użyciu specjalnych narzędzi, tzw. kanelurek, które są podobne do narzędzi stosowanych przy boniowaniu tradycyjnym. Kanelurek ma kształt prostokątnej płytki z wyciętymi rowkami o pożądanej szerokości i głębokości, które są wbijane w tynk na elewacji. Kanelurek jest przesuwany po elewacji wzdłuż linii poziomych, aby stworzyć równoległe kanały.
Boniowanie rustykowe – ma bardziej naturalny wygląd, z nieregularnymi, nierównymi rowkami. Jedną z głównych zalet boniowania rustykowego jest jego naturalny wygląd, który może być dostosowany do różnych stylów budynków, zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych. Boniowanie rustykowe może być wykonane w różnych kolorach, co umożliwia dopasowanie go do koloru tynku i otoczenia.
Boniowanie o strukturze łukowej – tworzy łukowate, faliste wzory na elewacji. Tynki stosowane do boniowania o strukturze łukowej są zazwyczaj wykonane z materiałów, które są odporne na uszkodzenia mechaniczne, warunki atmosferyczne i promieniowanie UV. Dzięki temu elewacja utrzymuje swój estetyczny wygląd na dłużej i wymaga mniejszej liczby napraw i renowacji.
Boniowanie prostokątne – składa się z prostokątnych rowków, które są równoległe do siebie i tworzą regularny wzór.
Boniowanie kombinowane – łączy różne rodzaje boni, aby stworzyć bardziej złożone wzory i efekty.
Boniowanie pionowe i poziome
Boniowanie może być wykonywane w różnych kierunkach, w tym w pionie i w poziomie. Boniowanie pionowe to rowki wykonywane wzdłuż pionowej osi elewacji budynku, natomiast boniowanie poziome to rowki wykonywane wzdłuż poziomej osi.
Boniowanie pionowe często stosowane jest na elewacjach budynków w stylu klasycznym, takich jak pałace, kamienice, czy budynki publiczne. Daje ono wrażenie elegancji i powagi, dodając charakteru i wyróżniając elewację na tle innych budynków. Boniowanie poziome z kolei częściej stosowane jest na elewacjach budynków w stylu nowoczesnym, minimalistycznym, czy industrialnym, nadając im prosty i geometryczny charakter.
Rodzaje boniowania
- Boniowanie dekoracyjne – łączy różne rodzaje boni, aby stworzyć bardziej złożone wzory i efekty, daje elewacji wyjątkowy charakter i przyciąga uwagę.
- Boniowanie spiralne – tworzy spiralne wzory na elewacji, dając jej dynamiczny i oryginalny charakter.
- Boniowanie kanelurowane – charakteryzuje się pionowymi rowkami, które tworzą regularne wzory na elewacji.
- Boniowanie rustykowe – ma bardziej naturalny wygląd, z nieregularnymi, nierównymi rowkami, przypominające fakturę kamienia.
- Boniowanie o strukturze łukowej – tworzy łukowate, faliste wzory na elewacji, co nadaje budynkowi elegancki i miękki charakter.
- Boniowanie prostokątne – składa się z prostokątnych rowków, które są równoległe do siebie i tworzą regularny wzór, nadaje elewacji klasycznego wyglądu.
- Boniowanie listwowe – tworzy dekoracyjne pasy z rowków i wystających krawędzi, nadaje elewacji bardziej złożony i wyrafinowany charakter.
Typy boniowania
Co do typów boniowania, wyróżnia się zazwyczaj dwa podstawowe typy:
- Boniowanie pionowe – polega na wykonaniu rowków pionowo wzdłuż elewacji budynku. Jest to najczęściej spotykany typ boniowania.
- Boniowanie poziome – polega na wykonaniu rowków poziomo wokół elewacji budynku. Ten typ boniowania jest mniej popularny i stosowany raczej w określonych przypadkach, jak np. na ścianach fundamentowych.
W każdym z tych typów boniowania mogą być stosowane różne rodzaje boniowania, takie jak boniowanie kanelurowane, rustykowe, prostokątne, listwowe, spiralne itp. (omówione wcześniej).
Metody boniowania elewacji
Boniowanie elewacji można wykonać na kilka różnych sposobów. Najczęściej stosowane metody:
Boniowanie ręczne – tradycyjna metoda wykonywania boniowania elewacji za pomocą ręcznych narzędzi, takich jak dłuta, młotki i szlifierki kątowe. Ta metoda jest czasochłonna i wymaga dużych umiejętności, ale daje najlepsze efekty estetyczne i pozwala na stworzenie niestandardowych wzorów.
Boniowanie mechaniczne – metoda wykorzystująca specjalne maszyny i narzędzia, takie jak szlifierki, wiertarki i piły. Ta metoda jest szybsza i mniej pracochłonna niż boniowanie ręczne, ale daje mniej niestandardowe wzory i wymaga umiejętności obsługi maszyn.
Boniowanie chemiczne – metoda polegająca na użyciu specjalnych preparatów chemicznych, które trawią powierzchnię elewacji, tworząc rowki. Ta metoda jest szybka i łatwa w użyciu, ale daje mniej naturalny efekt i może powodować uszkodzenia elewacji.
Boniowanie na mokro – metoda polegająca na wycinaniu rowków w elewacji, gdy jest ona jeszcze mokra po tynkowaniu. Ta metoda jest stosowana do uzyskania bardzo ostrego kształtu boni, ale wymaga dużych umiejętności i doświadczenia.
Wybór metody boniowania elewacji zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj elewacji, dostępność narzędzi i umiejętności wykonawcy.
Jak się robi bonie na elewacji?
Kroki, jakie trzeba wykonać, aby wykonać bonie na elewacji:
- Przygotuj elewację – przed rozpoczęciem boniowania elewacji należy dokładnie oczyścić jej powierzchnię, usunąć wszelkie zabrudzenia, luźne elementy i ewentualne pozostałości kleju lub tynku.
- Wybierz rodzaj boniowania – przed przystąpieniem do boniowania należy wybrać odpowiedni rodzaj boniowania, który będzie odpowiadał stylowi budynku i wizualnie go urozmaicił.
- Wyznacz kształt i rozmiar boni – użyj specjalnego narzędzia do wyznaczenia kształtu i rozmiaru boni na elewacji, takiego jak szablon lub ołówek.
- Oznacz miejsca na elewacji – użyj taśmy malarskiej lub kredy, aby oznaczyć miejsca, w których będą umieszczone bonie na elewacji.
- Wytnij rowki w elewacji – użyj specjalnych narzędzi, takich jak dłuto i młotek lub szlifierka kątowa, aby wyciąć rowki w elewacji wzdłuż oznaczonych linii.
- Wygładź i wykończ bonie – użyj specjalnych narzędzi do wygładzenia i wykończenia boni, takich jak pilastr, szlifierka lub papier ścierny.
Zabezpiecz elewację – po wykonaniu boni na elewacji należy dokładnie ją wyczyścić i zabezpieczyć przed uszkodzeniami i wpływem czynników atmosferycznych.
Jak samemu zrobić bonie ze styropianu?
Wykonanie boni elewacyjnych ze styropianu jest dość proste i można to zrobić samodzielnie. Oto kroki, jak to zrobić:
- Przygotuj niezbędne narzędzia i materiały, takie jak pila do cięcia styropianu, nożyk do cięcia, papier ścierny, farbę elewacyjną i taśmę klejącą.
- Narysuj na styropianie kształt boni. Możesz skorzystać z gotowych szablonów lub zaprojektować je samodzielnie. Przytnij styropian za pomocą pilarki do cięcia styropianu zgodnie z wyznaczonymi kształtami. Zaokrągl krawędzie boni nożykiem do cięcia i wygładź powierzchnię papierem ściernym.
- Przyklej boni do elewacji za pomocą taśmy klejącej. Nałóż farbę elewacyjną na styropianowe boni i pozostaw do wyschnięcia.
Podczas robienia boni ze styropianu należy pamiętać o kilku ważnych kwestiach:
- Wybierz odpowiednią grubość styropianu zgodnie z projektem elewacji.
- Upewnij się, że styropian jest czysty i suchy przed przystąpieniem do pracy.
- Zadbaj o dokładne odwzorowanie kształtu boni zgodnie z projektem.
- Uważaj podczas cięcia styropianu, aby nie zrobić sobie krzywdy.
- Stosuj farby elewacyjne, które są odporne na warunki atmosferyczne, aby zapewnić trwałość boni.
Boniowanie elewacji na wełnie
Boniowanie elewacji na wełnie to proces wykończenia elewacji budynku poprzez naniesienie na nią wgłębień w kształcie rombów lub trapezów. Boniowanie ma na celu podkreślenie geometrycznej struktury elewacji oraz jej estetyczne wykończenie. Wełna mineralna jest popularnym materiałem izolacyjnym stosowanym w budownictwie, ze względu na swoje właściwości izolacyjne, akustyczne i ogniowe. Można ją wykorzystać zarówno przy budowie nowych budynków, jak i w procesie modernizacji już istniejących.
Aby wykonać boniowanie na elewacji pokrytej wełną mineralną, należy najpierw przygotować powierzchnię. Następnie, za pomocą specjalnych narzędzi, wykonuje się wgłębienia w elewacji, o odpowiednim kształcie i wielkości, tworząc w ten sposób boniowanie. Ostatnim krokiem jest pomalowanie elewacji farbą, która podkreśli geometryczną strukturę boniowania. Przy wykonywaniu boniowania na elewacji pokrytej wełną mineralną, należy zachować ostrożność, aby nie uszkodzić warstwy izolacyjnej. Dlatego ważne jest, aby prace wykonywać zgodnie z zaleceniami producenta wełny mineralnej oraz korzystać z narzędzi i materiałów wysokiej jakości.
Boniowanie w tynku tradycyjnym
Boniowanie jest popularną techniką wykończenia tynków tradycyjnych, czyli tynków wapiennych lub cementowo-wapiennych. Proces boniowania zaczyna się od naniesienia tynku na powierzchnię ściany. Następnie, zanim tynk całkowicie wyschnie, przy użyciu specjalnych narzędzi, takich jak boniarka, wykonuje się równoległe do siebie, prostopadłe do podłoża wgłębienia. W ten sposób tworzy się charakterystyczny wzór boniowania.
Wygląd w tynku tradycyjnym jest bardzo estetyczny i przyciągający uwagę. W zależności od rodzaju tynku i sposobu boniowania, można uzyskać różne efekty, na przykład bardziej delikatne i subtelne wzory lub bardziej wyraziste i geometryczne.
Zalety boniowania tynku tradycyjnego to przede wszystkim jego estetyczny wygląd, który może wprowadzić do wnętrza budynku oryginalny i elegancki charakter. Dodatkowo, boniowanie poprawia właściwości akustyczne i termiczne ściany, dzięki czemu wnętrze staje się bardziej komfortowe. Tynk boniowany jest też odporny na uszkodzenia mechaniczne i ścieranie.
Wadą boniowania tynku tradycyjnego może być czasochłonność i kosztowność wykonania, ponieważ wymaga ono specjalistycznej wiedzy i narzędzi. Ponadto, tynki tradycyjne wymagają okresowego odświeżania, co zwiększa koszty utrzymania i konserwacji budynku.
Boniowanie tynku cienkowarstwowego – pseudoboniowanie
Boniowanie tynku cienkowarstwowego, nazywane również pseudoboniowaniem, to proces wykończenia tynku, w którym tworzy się wzór boniowania za pomocą farby lub szablonów, zamiast poprzez wykonanie wgłębień w tynku.
Proces pseudoboniowania zaczyna się od nałożenia na powierzchnię tynku cienkowarstwowego specjalnej farby lub szablonów. Farba jest nanoszona na powierzchnię tynku w sposób równomierny, a następnie za pomocą specjalnych narzędzi lub szablonów, tworzy się wzór boniowania. Efekt końcowy jest podobny do tradycyjnego boniowania, ale jest znacznie łatwiejszy i szybszy do wykonania.
- Zaletą pseudoboniowania tynku cienkowarstwowego jest przede wszystkim jego łatwość i szybkość wykonania, w porównaniu do tradycyjnego boniowania tynku tradycyjnego. Dodatkowo, farba lub szablony umożliwiają uzyskanie różnych wzorów boniowania, co daje wiele możliwości aranżacyjnych.
- Wadą pseudoboniowania tynku cienkowarstwowego jest to, że nie daje tak naturalnego efektu, jak tradycyjne boniowanie tynku tradycyjnego. Poza tym, farba lub szablony wymagają regularnego odświeżania, aby zachować swoje pierwotne walory estetyczne.
W każdym przypadku, przed przystąpieniem do boniowania tynku, należy skonsultować się z fachowcem, aby dobrać odpowiedni rodzaj farby, szablonów lub narzędzi, które będą odpowiednie dla danego rodzaju tynku.
Boniowanie – wady i zalety
Zalety boniowania tynku to przede wszystkim jego estetyczny wygląd, który może wprowadzić do wnętrza oryginalny i elegancki charakter. Dodatkowo, boniowanie poprawia właściwości akustyczne i termiczne ściany, dzięki czemu wnętrze staje się bardziej komfortowe. Tynk boniowany jest też odporny na uszkodzenia mechaniczne i ścieranie.
Wadą boniowania tynku może być czasochłonność i kosztowność wykonania, ponieważ wymaga ono specjalistycznej wiedzy i narzędzi. Ponadto, tynki wymagają okresowego odświeżania, co zwiększa koszty utrzymania i konserwacji budynku. Niektóre rodzaje boniowania, takie jak pseudoboniowanie, gdzie tworzy się wzór za pomocą farby lub szablonów, mogą nie dawać tak naturalnego efektu, jak tradycyjne boniowanie.
W każdym przypadku, przed przystąpieniem do boniowania tynku, należy skonsultować się z fachowcem, aby dobrać odpowiedni rodzaj tynku, farby, szablonów lub narzędzi, które będą odpowiednie dla danego rodzaju powierzchni.
Ile kosztuje boniowanie elewacji?
Koszt boniowania elewacji zależy od wielu czynników, takich jak powierzchnia elewacji, rodzaj tynku, rodzaj boniowania, poziom skomplikowania wzoru, lokalizacja budynku oraz ceny pracowni projektowych i wykonawczych w danym regionie.
- Przybliżone ceny boniowania elewacji w Polsce zaczynają się od około 50 zł do 150 zł za 1 m2.
- Jednakże, koszt może wzrosnąć w przypadku bardziej skomplikowanych wzorów, specjalnych efektów dekoracyjnych, używania droższych materiałów lub trudnej do osiągnięcia lokalizacji elewacji.
Warto również pamiętać, że koszt boniowania elewacji może być zależny od innych czynników, takich jak konieczność wykonania dodatkowych prac, takich jak naprawa i oczyszczenie elewacji przed boniowaniem, czy też potrzeba zastosowania specjalnych farb lub impregnatów dla ochrony elewacji. Najlepiej jest skonsultować się z kilkoma wykonawcami i porównać oferty, aby uzyskać realną wycenę dla danego projektu boniowania elewacji.
Boniowanie nowoczesne
Boniowanie nowoczesne to technika wykończenia powierzchni, która łączy tradycyjne boniowanie z nowoczesnymi technologiami. W odróżnieniu od tradycyjnego boniowania, które jest wykonywane ręcznie przez rzemieślników przy użyciu narzędzi, boniowanie nowoczesne wykorzystuje maszyny, aby uzyskać dokładniejsze i równomierne wgłębienia.
Do boniowania nowoczesnego często używa się tynków cienkowarstwowych, które można nakładać w jednej warstwie na powierzchnię. W przypadku tynków tradycyjnych, konieczne jest nałożenie kilku warstw, co zwiększa koszty i czas wykonania.
Boniowanie nowoczesne pozwala na uzyskanie bardziej geometrycznego wzoru, który może być dostosowany do indywidualnych preferencji klienta. Możliwe jest również stosowanie różnych efektów wizualnych, takich jak zmiana koloru tynku wewnątrz wgłębień lub na zewnątrz, co nadaje elewacji dodatkową głębię i trójwymiarowy wygląd.
Zaletą boniowania nowoczesnego jest dokładność i równomierność wzoru, szybkość wykonania oraz możliwość uzyskania niestandardowych i oryginalnych wzorów. Jednakże, koszty wykonania mogą być wyższe niż w przypadku tradycyjnego boniowania ze względu na konieczność użycia specjalistycznej maszyny do boniowania.